Yaklaşık 5 yıl önce yerli ve milli uçak, helikopter ve İHA motoruna hayal gibi bakılıyordu. Üzerinde çalışılan projelerin hayata geçme ihtimali olmayan, kâğıt üzerinde kalacak çalışmalar olduğunu düşünenlerin sayısı da az değildi. Ama şu an itibariyle hava araçları için geliştirilen motorlara baktığımızda Türkiye’nin önemli mesafe kat ettiğini görüyoruz. Hatta yakın bir zamanda ABD’ye helikopter motoru bile satmaya başlayabiliriz.
Tek istisnası Milli Muharip Uçak (MMU) için ihtiyaç duyulan jet motoru. Fakat öyle bir motorda işin içinde olanların takdir edeceği gibi 3-5 yılda bugünden yarına olmuyor. En az 8-9 yıl sabırla çalışmak gerekiyor. Ancak jet motoruna ulaşabilmek için de helikopter, İHA motorlarını yapmış olmak gerekiyor.
Türkiye’nin en önemli havacılık adımlarından Genel Maksat Helikopteri Programı kapsamında T70 Kara Şahin helikopterlerine güç veren motorların üretim çalışmasına Eskişehir’de devam ediliyor. TUSAŞ Motor Sanayii AŞ (TEI) Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Mahmut Faruk Akşit, bu motorların yerlilik oranını sürekli artırdıklarını, son durum itibarıyla yüzde 50’yi geçtiklerini söylüyor. Yüzde 50 bariyerinin geçilmesi önemli. Yukarıya doğru ilerledikçe sıkıntılı günler biraz daha devam eder, sonra jet motoru serüvenini en üst segment için sağlıklı adımların atılacağı günler başlar.
Genel Maksat Helikopteri’nin gövdesini Türk Havacılık ve Uzay Sanayi AŞ (TUSAŞ), motorlarını TEI, aviyoniğini (hava araçları elektronik sistemi) ASELSAN, pervaneyi çeviren ana dişli aksamının da Alp Havacılık tarafından üretiliyor.
TEI’de bu proje kapsamında motor üretimi yapıyor. Yerlilik oranı yüzde 51’in üzerine çıkmış. Geriye kalanların dişli kutusu, pompalar, kablolar, bujiler, enjektörler olduğu belirtiliyor. Bunların dışında motorun hemen hemen her şeyini TEI’de üretiyor. Kalifikasyon testlerinin hemen hemen hepsi tamamlanmış. Yanma odası testleri yapılıp, sertifikası da alınırsa dünya pazarına çıkacak. Hatta TEI’nin ortağı olan General Electric (GE) ile anlaşma sağlanması halinde ABD’ye helikopter motoru satacak duruma geleceğiz. ATAK helikopterlerini ihraç ederken motorları için ABD’den izin bekleme aşamalarından ABD’ye motor satma dönemine geçmek söz konusu.
TEI şimdiye kadar 47 adet T700-TEI-701D plakalı yerli helikopter motoru üretmiş ve 36’sını TUSAŞ’a teslim etmiş. Şu an itibarıyla haftada bir motor üretir duruma gelinmiş. Bu gelişme aynı zamanda T700 motorlarının dünyadaki belli başlı bakım merkezlerinden biri haline gelinmesinin de önünü açmış. Çünkü, motor üretmek ile bakım ve onarımı yapmak ayrı teknoloji ve kabiliyet istiyor. Ancak motoru üretmek diğer kabiliyetlerin kazanılmasını da kolaylaştırıyor.
Kısacası 5 yıl önceye göre çok ciddi mesafe kat etmiş durumdayız. Emeği geçenlere teşekkür.
YAZININ TAMAMINI OKUMAK İÇİN TIKLAYIN
